جشنواره های تئاتر و انتخاب آثار

آی سان نوروزی: اما در کنار این خاستگاه های دیرین هنر نمایش نشان می دهند که یکی از مهمترین بسترهایی که امکان گسترئه این ارتباط را در تئاتر فراهم آورده جشنواره ها هستند. جشنواره ها به عنوان نخستین گستره های طرح آثار نمایشی از همان ابتدا بستری برای ارزیابی ارتباط میان تئاتر و تماشاگر بوده اند و حتی از مهمترین دلایل تکامل و تطور ماهیت نمایش نیز به شمار می روند. تاریخ تئاتر نشان می دهد که تمام جشنواره های باستانی تئاتر در وهله نخست محل رویارویی گروه های نمایشی و ارتباط تنگاتنگ گسترده آنها با گروه بسیار زیاد تماشاگران بوده و به نوعی جشن نمایشی محسوب می شده اند و از طرف دیگر محلی برای رقابت و عرض اندام هنرمندان نیز به شمار می رفته اند.
اما این جشنواره ها به مرور تغییر ماهیت داده اند و تغییر ماهیت شان هم کاملا تحت تاثیر اجراهای عمومی قرار داشته است. زمانی که تئاتر در جوامع گسترش پیدا می کند و امکان حضور و اجرای مستمر بر روی صحنه را به دست می آورد دیگر رقابت از جشنواره به همان زمان اجرا بر روی صحنه منتقل می شود و گروه های نمایشی در تلاش برای رقابت با دیگر گروه ها و اثار خودشان را در ارتباط عمومی و مستمر با مخاطب می سنجند.
به همین دلیل رفته رفته از اهمیت رقابتی بودن جشنواره ها کاسته می شود و یا اینکه دست کم این رقابت خودش را از محدوده کوتاه جشنواره های تاتری جدا می کند در بازخورد با نظر و سلیقه انبوه بیشتری از مخاطبان در اجرای عموم مورد ارزیابی قرار می دهد.
اما تمام جشنواره های دنیا تا اکنون نیز به عنوان جشن های تئاتری ماهیت شان را حفظ کرده اند. در این ساختار و شکل متفاوت جشنواره ها در واقع به عنوان ویترین نمایش بهترین های تولید شده و به اجرا در آمده مجموعه از بهترین ها را در خود جای می دهند که پیشتر در بازخورد ارتباط با تماشاگر امتحان شده اند و امتیاز لازم را برای قرار گرفتن در میان بهترین ها به دست آورده اند. حسن مهم چنین رویکردی در برگزاری جشنواره ها اینست که اولا داوری برای انتخاب بهترین آثار دقیق تر و کم اشکال تر صورت می گیرد. به این معنا که تمامی تماشاگران نمایش ها از مردم عادی گرفته تا صاحبنظران و کارشناسان و منتقدان تئاتر آثار را در محدوده زمنی مشخص اجرای عمومی آنها قضاوت و داوری می کنند و محدودیت و اسارت در ورطه تکرار سلیقه بسته و مشابه نمی تواند سلامت داوری را تحت تاثیر قرار دهد.
دومین ویژگی مثبت این رویکرد در این است که دیگر امکان ورود آثار ضعیف و نامناسب تئاتری به جشن تئاتر تا اندازه بسیار زیادی از بین می رود.
اما تئاتر ما با همه کاستی ها، ضعف ها، و قوت هایش برای قرار گرفتن در این مسیر هنوز راه دشواری در پیش دارد. از یکسو جشنواره ها از مهمترین ارکان این تئاتر محسوب می شوند و اگرچه ضعف های بسیار و قوت های زیادی دارند ام به هر حال یکی از مهمترین پایه ها و اصول حمایت و تولید از تئاتر ار به خود اختصاص داده اند که تحت تاثیر گستردگی جغرافیایی کشور و پراکندگی هنرمندان و گروه های تئاتری در تمامی شهرها از آن گریزی نیست. 
از سوی دیگر اجرای عمومی به آن معنا که در کشورهای صاحب تئاتر از آن یاد می شود در کشور ما جایگاه اصلی اش را به دست نیاورده و برای اختصاص دادن برآیند اجراهای سالانه در ارزیابی ها و داوری ها ی جشنواره ای هنوز نمی توان حساب ویژه ای بر روی آن باز کرد. و از همه مهمتر اینکه تئاتر جوان ما در برخی حوزه ها همچنان به بسته های حمایتی در جشنواره ها نیاز دارد و بر این اساس در حوزه هایی از تئاتر ایران می بایستی که حمایت های تشویقی و رقابتی را در جهت تولید و ایجاد انگیزه همچنان مورد توجه قرار داد.
ضمن اینکه اساسا تئاتر موضوعی همواره از بخش های مهم تئاتر کشور ما بوده و هست. این نوع تئاتر هم که مسلما به دنبال دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده ای مورد حمایت قرار می گیرد مسلما برای رسیدن به ایده آل ها نیازمند مشوق ها و ایجاد رقابت و انگیزه است.