در حال بارگذاری ...
گزارشی از نشست ”دو مدرنیته، دو نمایشنامه نویس”

تمام آنچه ”فوسه” مطرح می کند برپایه اندیشه ”ایبسن” است

نشست تخصصی "دو مدرنیته، دو نمایشنامه نویس" روز گذشته، ۱۰ بهمن ماه، در تالار کنفرانس مجموعه تئاترشهر با حضور پروفسور هلگه رونینگ از نروژ و دکتر فریندخت زاهدی برگزار شد.

به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای این جلسه، دکتر زاهدی به معرفی پروفسور رونینگ پرداخت و در مورد سوابق کاری وی گفت: آقای رونینگ استاد ارتباطات دانشگاه اسلو هستند و تحقیقات گسترده ای در زمینه علوم اجتماعی، ادبیات و مسائل فرهنگی دارند. ایشان عضو کمیته ملی ایبسن شناسی و رئیس "مرکز مطالعات ایبسن شناسی" اند و کتاب های زیادی در مورد ایبسن نوشته اند.
سپس پروفسور رونینگ ضمن اظهار خرسندی از حضور در ایران، از فیلم "سارا" ساخته داریوش مهرجویی نام برد و اظهار کرد: در ایران فیلمی به نام "سارا" با اقتباس از نمایشنامه "خانه عروسک" ساخته شده که موضوع آن تقابل یک زن با اجتماع است. این فیلم یکی از بهترین اقتباس ها از نمایشنامه ایبسن است و من در سفرهای زیادی که برای سخنرانی در مورد ایبسن و "خانه عروسک" دارم، قسمتی از این فیلم را نمایش می دهم.
وی در ادامه به بررسی و مقایسه شباهت ها و تفاوت های آثار "ایبسن" و "یان فوسه" پرداخت و تشریح کرد: اگرچه این دو متعلق به دو قرن متفاوت اند، اما شباهت های فرهنگی زیادی دارند و یک جامعه شناس آلمانی از آن ها با عنوان مدرنیته اول و دوم نام برده است. در مدرنیته اول، که آثار ایبسن را دربر می گیرد، در مورد محدودیت های زنان در قرن 19 و ارجحیت مردان بر آن ها صحبت می شود. در داستان های ایبسن یک ویژگی ثابت وجود دارد و آن نشان دادن تلاش مردان برای حاکمیت بر زنان است. او در این آثار سعی می کند، تسلط مردان بر زنان را بشکند و آن را به تعادل برساند.
رونینگ با بیان اینکه موضوع نمایشنامه های ایبسن مشکلات اجتماعی و نوع ارتباطات افراد با یکدیگر است، تصریح کرد: موضوع این آثار پیچیدگی های فرهنگی و جنسیت است؛ اینکه زن بودن مهم تر است یا مرد بودن و قدرت باید در دست چه کسی باشد. هر کدام از این آثار به یک مسئله مهم انسان مدرن ارتباط دارند که نه تنها جوامع آن دوران، بلکه جوامع امروز هم با آن ها درگیرند. گرایش به آزادی یکی از ایدئولوژی های قرن 19 بود و این موضوع در آثار ایبسن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. ایبسن انسان را در دو راهی انتخاب قرار می دهد؛ دو راهی ای که باید تصمیم بگیرد از کدام راه برود، اما همیشه موانعی بر سر راه افراد برای رسیدن به آزادی قرار دارد. آدم ها در آثار او دو وجه دارند و همزمان قاضی و متهم اند. در مدرنیته ایبسن تاکید روی احساسات انسان بوده و اشخاص در چالشی درونی قرار می گیرند تا بتوانند خود را پیدا کنند، اما حرکت های آزادی گرایانه نمی تواند به اهداف خود دست یابند و گاه در نطفه خفه می شوند.
وی حرکت از مدرنیته اول به دوم را از سال 1960 به بعد دانست و ضمن بیان اینکه در مدرنیته دوم تاکید روی عدالت اجتماعی بوده، اذعان کرد: در مدرنیته دوم به مشکلات اجتماعی و دغدغه های انسان مدرن در سراسر جهان پرداخته می شود. تناقضات بین فقیر و ثروتمند و اختلافات عمیق طبقاتی و احساس عدم امنیت حاصل این تناقضات، موضوع اصلی آثار یان فوسه است. در جوامع کنونی آدم ها تفاوت زیادی با یکدیگر دارند که باعث بروز اختلاف بین آن ها می شود. ممکن است در ظاهر شباهتی بین آثار ایبسن و فوسه نباشد، ولی تمام آنچه فوسه مطرح می کند بر پایه اندیشه ایبسن است. در هر دو مدرنیته، احساس پوچی و بی معنایی در زندگی افراد وجود دارد، آن ها بین دو انتخاب قرار می گیرند و توان تشخیص درست و غلط را ندارند. در آثار فوسه علاوه بر ارتباط میان آدم ها، ارتباط آن ها با زندگی و مرگ نیز بررسی می شود. در این آثار دو سوال مطرح است. چه چیزی باید گفته شود و چه چیزی نباید گفته شود. حرف های نگفته معانی زیادی دارند که بدون مطرح شدن، انتقال داده می شوند.
رونینگ با بیان اینکه در جوامع مدرن، پیشرفت تکنولوژی باعث شده افراد از عواطف انسانی و ارتباطات اجتماعی دور شوند، خاطرنشان کرد: برقراری یک ارتباط سریع و راحت به این معنی نیست که واقعا یکدیگر را درک کنیم. در نمایشنامه های فوسه تناقض میان آنچه درحال حاضر هستیم و آنچه در تاریخچه انسانیت داشته ایم، نشان داده می شود. در آثار او مرگ حضور دائم دارد و انسان همیشه در مقابل مرگ و پوچی قرار می گیرد. آثار ایبسن و فوسه نمایشنامه های تناقضی اند. آن ها پل ارتباطی میان ژانرهای مختلف برقرار می کنند و از تراژدی به کمدی و برعکس در حرکت اند. کارهای کمدی آن ها در عین خنده دار بودن، غم انگیرند.
پس از سخنرانی پروفسور رونینگ، فیلم "سایه ها" اثر یان فوسه با حضور آنا هولتن، دراماتورژ این اثر، پخش شد. در این فیلم بازیگران در فضایی بسته قرار داشتند و راه به جایی نمی بردند. فیلم فوسه براساس شرایط تکراری و در عین حال حرکت رو به جلو برای بیرون رفتن از خود وجودی انسان شکل گرفته. از نظر فوسه انسان در حال محدود شدن به آزادی ای است که می خواهد به آن دست پیدا کند، اما نمی تواند.
گفتنی است، این نشست آخرین برنامه از مجموعه کارگاه ها و نشست های برگزار شده در سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر بود.
سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر تا 12 بهمن ماه به دبیری قادر آشنا برگزار می شود.

 




نظرات کاربران